Omurga Hastalıkları Belirtileri ve Tedavisi

Omurga

Omurga, vücudumuzun orta hattında bulunan, vücudun dengesini korumasına ve hareket etmesine yardımcı olan, birçok kasa tutunma yeri oluşturan kemik yapılarıdır. Sıralı bir sütun halinde düzenlenmiştir. Yedi adet servikal (Boyun) bölge, on iki adet torakal (Sırt) bölge, beş adet lumbal (Bel) bölge, beş adet sakral bölge ve dört adet koksigeal (Kuyruk sokumu) bölge olmak üzere toplam otuz üç adet omur vardır. Omurga, tıp dilinde aynı zamanda "vertebra" olarak da adlandırılır.

Vertebraların Anatomik Yapısı

Tipik bir omur; corpus (Gövde) vertebra ve arcus (Yay) vertebra olarak adlandırılan iki bölümden oluşur. Bu iki bölüm arasında kalan deliğe foramen (Delik) vertebrale denir. Vertebralar üst üste geldiğinde, bu delikler canalis (Kanal) vertebrayı oluştururlar. Bu kanaldan bizim için çok önemli olan bir yapı, medulla spinalis ve zarları geçer. Medulla spinalis, omurilik olarak bilinir. İki vertebra gövdesi arasında diskler bulunur. Bu diskler omurgaların birbirine sürtünmesini engeller ve omurgalara binen yükü dengeli bir şekilde absorbe eder. Disk iki yapıdan oluşur: annulus fibrozus ve nükleus pulpozus. Annulus fibrozus, nükleus pulpozusun etrafını çevreleyen bir yapıdır. Bu yapı herhangi bir nedenle zarar gördüğünde, halk arasında çok yaygın olan ve bilinen fıtıklar meydana gelir.

Omurga Hastalıkları

Omurga hastalıkları çeşitli nedenlere bağlı olarak ortaya çıkabilir. Aşağıda bazı önemli omurga hastalıkları ve özellikleri sıralanmıştır:

Enfeksiyonlar: Enfeksiyonlar kemiklerden en çok omurgayı tutma eğilimindedir. Kemik enfeksiyonları, uzun süreli tedavi gerektiren bir hastalık grubudur. Omurga enfeksiyonları çeşitli şekillerde kendini gösterebilir. Brucella, omurga tutulumuna neden olan tipik bir enfeksiyondur. Hastanın hikayesinde dalgalı ateş ve antibiyotiklere cevapsızlık önemlidir. Çiğ süt içme veya ev yapımı peynir yeme geçmişi sıklıkla bulunur.
Lomber Disk Hastalığı: Üç kategoriye ayrılır; dejeneratif disk hastalıkları, internal disk bozulması ve disk herniasyonudur (Fıtıklaşma). İnternal disk bozulmasında, diskin iç yapısı bozuktur ancak dış yapısı normaldir. Disk herniasyonu ise halk arasında bilinen fıtıklaşmadır. Fıtıkların %95'inden fazlası L4-L5 ve L5-S1 düzeylerinde ortaya çıkar. Posterolateral disk herniasyonları en sık olanlardır çünkü annulus fibrozus bu bölgede en zayıftır.
Skolyoz: Skolyoz, omurgaya önden bakıldığında omurganın şeklinde eğrilik olmasıdır. Belirli bir dereceye kadar kabul edilebilir bir durumdur. Ancak sınırı geçtiğinde müdahale edilmesi gerekir. Doğuştan olabileceği gibi sonradan da oluşabilir.
Kifoz: Kifoz, halk arasında kamburluk olarak bilinir. Belirli bir dereceye kadar kabul edilebilir bir durumdur. Ancak sınırı geçtiğinde müdahale edilmesi gerekir. Solunumu sıkıntıya sokacak kadar artış gösterebilir ve bu durumda cerrahi müdahale gerekebilir. Doğuştan olabileceği gibi sonradan da oluşabilir.
Apseler: En sık akciğer tüberkülozuna sekonder olarak gelişir. Tüberküloz apseleri omurgayı tutmayı severler. Kan yolu ile gelen tüberküloz basilleri en sık vertebralarda metafiz ve epifize yerleşirler. Apse eklemlere yayıldığında, alttaki eklem kıkırdağında ve subkondral kemikte yıkıma yol açar. Vertebrada tutulum yapan tüberküloz apsesinin özel bir adı vardır: Mall de Pott apsesi. En sık torakal ve üst lomber vertebralarda gözlenir. Vertebra korpuslarına yerleşir ve komşu vertebralara yayılır. Lokalize kifoz (Gibbus) neden olabilir. Genellikle yer çekiminin de etkisi ile öne ve aşağı doğru yayılır. Lomber bölgede apse, psoas kası boyunca aşağı doğru ilerleyerek inguinal apselere neden olabilir. Tüberküloz nedenli omurga apsesi olan kişilerde; gece terlemeleri, kilo kaybı, iştahsızlık, omurga ağrıları ve ateş görülebilir. Tanısı radyoloji ve klinik ile konur. Tedavisi ise anti-tüberküloz ilaçlar ile yapılır. Cerrahi olarak da drenaj gerekebilir.
Kırıklar: Travmalara, enfeksiyonlara, osteoporoza ve malignitelere sekonder olarak gelişebilir.
Spondiloz: Faset eklemlerin dejeneratif hastalıkları, genellikle dejeneratif disk hastalığı ile birlikte görüldüğünden, bu iki durumu birbirinden ayırmak zordur. Her ikisi de aksiyel bel ağrısına neden olur.
Spondilolizis: Vertebralar arasında kayma yok, sadece pars interartikülariste defekt varsa bu duruma spondilolizis denir. Pars interartikülarisin bir defekti olup, çocuklar ve ergenlerde bel ağrılarının yaygın nedenlerinden biridir. Olgunlaşmamış omurgadaki tekrarlayan hiper ekstansiyon hareketleridir ki bu, ergenlik çağındaki jimnastikçilerde ve futbol oyuncularında sık olarak bildirilir. Bununla birlikte iki taraflı tutulum spondilolistezise neden olabilir. Bu lezyonların %90'ı L5-S1 seviyesinde ortaya çıkar. Hastalarda tipik olarak arkaya eğilince kötüleşen ve öne eğilince rahatlayan bir ağrı mevcuttur. Tedavisi genellikle dinlenme ve zararlı olan aktivitelerden bir süre uzak kalmadır.
Spondilolistezis: Üstteki bir vertebranın alttakine göre öne kaymasıdır. En sık L4-L5 veya L5-S1 arasında meydana gelir. Kayma sonucu lumbal sinir köklerine bası olursa siyatalji meydana gelir. Siyataljiler, sinir kaynaklı ağrılardır.
Maligniteler: Malignite, kötü huylu kanserlerdir. Kötü huylu kanserler, iyi huylulardan daha geç iyileşirler. Metastaz, kanserli dokudan sağlıklı dokulara yayılma anlamına gelir. Omurgaya en fazla metastaz yapan kanserler; akciğer, göğüs, prostat ve renal hücreli kanserlerdir. Bel ağrısı, metastatik hastalığın en sık gözlenen semptomudur. Buna kemiğin kılıfındaki gerilme ve tümörün kitle etkisi neden olur. Yatak istirahati ile hafiflemeyen bel ağrısı %90'dan fazla bir duyarlılığa sahiptir. Bu nedenle yatak istirahati ile hafifliyor ise malignite ihtimali pek yoktur.